علت خارش واژن با ترشح

برای این که اهمیت این موضوع را بفهمیم همین کافی‌ست که بدانیم شایع‌ترین علت مراجعه زنان به پزشک عفونت واژن است. به عبارت دیگر، میلیون‌ها زن برای رفع علائمی مانند خارش و سوزش واژن به پزشک متخصص بیماری‌های زنان مراجعه می‌کنند در ادامه از طبیب فارسی به بررسی علت خارش واژن با ترشح میپردازیم .

اگر شرایط در واژن یا ولوا (بخش بیرونی عضو تناسلی زنان که از بیرون قابل رویت است فرج یا ولوا نام دارد) یا اطراف آنها، به گونه‌ای باشد که باکتری‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها یا ویروس‌ها بتوانند در آن جا تکثیر پیدا کنند و رشد نمایند، عفونت واژن نامیده می‌شود.
عفونت های واژن و ولوا ممکن است با خارش و سوزش ولوا، اطراف ولوا و واژن همراه باشد. گاهی علاوه بر این علائم شاید ترشحات غیرطبیعی واژن هم به این مجموعه علائم افزوده شود.

اصلا جای نگرانی نیست. بیشتر انواع عفونت‌های واژن به سرعت و به سادگی قابل درمان هستند؛ فقط کافی است به محض آغاز علائم به پزشک متخصص بیماری های زنان مراجعه کنیم. پزشک معالج پس از معاینه ممکن است آزمایش‌هایی برای ما درخواست کند و پس از رسیدن به تشخیص درست درمان مناسب را تجویز کند.

این درمان به طور معمول به سرعت با رفع علائم مانند کاهش خارش و سوزش همراه است. گاهی پزشک متخصص بیماری های زنان توصیه‌هایی را بیان می‌کند که به کار گیری آنها باعث کاهش احتمال عود عفونت واژن می‌شود.
گاهی لازم است علاوه بر خودمان، شریک جنسی ما هم درمان دریافت کند. این حالت وقتی بیشتر احتمال دارد که یک بیماری مقاربتی مطرح باشد و بدون محافظت (یعنی بدون استفاده از کاندوم) نزدیکی انجام شده است.

 

دلایل عفونت واژن

همان گونه که در ابتدای این نوشتار با کمک دکتر ویدا یوسفیان جراح و متخصص زنان و زایمان تهران عنوان شد باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروب‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت واژن شوند.

شرایط زیر باعث می‌شود امکان رشد و تکثیر باکتری ها، قارچ‌ها یا سایر میکروب‌ها فراهم شود:

 

کاهش اسیدی بودن محیط واژن

هر دلیلی که باعث شود pH واژن بالا برود ( یعنی محیط واژن از حالت اسیدی خارج شود) محیط واژن را برای رشد و تکثیر باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروب ها آماده کرده است. اما ببینیم چرا کاهش اسیدی بودن واژن باعث افزایش احتمال عفونت واژن می‌شود.
در حال طبیعی در واژن باکتری‌هایی زندگی می‌کنند که برای ما مفید هستند؛ این باکتری‌ها «لاکتوباسیل» نام دارند. پژوهش‌های پزشکی نشان داده است هر گاه تعداد این باکتری‌های سودبخش در واژن کم شود، احتمال بروز عفونت زیاد می‌شود.
با توجه به این که لاکتوباسیل در محیط اسیدی بهتر تکثیر می‌شود، کاهش اسیدیته واژن به هر دلیل باعث کاهش تعدا این باکتری مفید می‌شود و در نتیجه شرایط برای تکثیر عوامل بیماری‌زا بخصوص باکتری‌ها مهیا می‌شود. به همین دلیل، کاهش سطح اسید واژن یکی از علل عفونت واژن با باکتری محسوب می‌شود.

 

عدم رعایت بهداشت

اگر ناحیه جنسی تمیز نگه داشته نشود، طبیعی است که باکتری‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا به راحتی می‌توانند در این ناحیه رشد کنند و ازدیاد یابند. به همین دلیل عدم رعایت بهداشت و پاکیزگی در ناحیه جنسی زنان احتمال بروز انواع عفونت به‌خصوص عفونت با باکتری را زیاد می‌کند.

 

لباس زیر تنگ و غیرجاذب

لباس زیرِ جاذب، رطوبت موجود در سطح بدن از جمله عرق، قطرات ادرار یا ترشحات را به خودش جذب می‌کند اما اگر جنس لباس زیر طوری باشد که رطوبت را به خود جذب نکند یا تنگ باشد، رطوبت در ناحیه جنسی زنانه زیاد می‌شود. محیط مرطوب، محیطی ایده‌آل برای رشد و تکثیر باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا به شمار می رود.

 

آسیب دیدن بافت ناحیه جنسی

بیشتر اعضای دستگاه تناسلی زنان داخل حفره استخوان لگن جای گرفته است. اگر بافت این اعضا آسیب ببینند، سیستم ایمنی بدن در این نقطه بیشتر روی ترمیم این آسیب‌ها متمرکز می‌شود و شرایط برای ظهور عفونت در این نواحی فراهم می‌شود. تومورها، جراحی‌ها، رادیوتراپی (درمان با اشعه)، و ناهنجاری‌های ساختاری مانند اشکالات مادرزادی از جمله مواردی هستند که با تغییر منفی در بافت اعضای داخل لگن احتمال عفونت واژن و سایر اعضای جنسی را زیاد می‌کنند.

فیستول‌ها یکی از مشکلات ساختاری هستند که باعث عفونت مکرر می‌شوند. هر گونه راه غیر طبیعی که دو عضو بدن را به هم راه می‌دهد فیستول نامیده می‌شود. مثلا فیستول روده به واژن یعنی یک راه غیرطبیعی که روده را به واژن وصل می‌کند. فیستول روده به واژن با راه دادن باکتری‌های روده به واژن احتمال عفونت و سایر مشکلات واژن را افزایش می‌دهد.

 

آزردگی بافت

طبق تجربه دکتر زنان خوب در شهرک غرب، آزرده شدن بافت واژن ممکن است به ایجاد ترک یا زخم در واژن منتهی شود. این حالت خطرناک است چون شاید از این راه باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا به جریان خون برسند و در همه بدن گسترش یابند.
اما در گروه‌های سنی خاص ممکن است عوامل متفاوتی احتمال بروز عفونت واژن را زیاد کنند. در زیر به بررسی برخی از این عوامل می‌پردازیم:

 

علل عفونت واژن در کودکان

در کودکان، شایع‌ترین علت ایجاد عفونت واژن عبارت است از رسیدن باکتری‌های مقعد به واژن. عوامل مختلفی ممکن است باعث شوند که باکتری‌های مقعد به واژن برسند اما شایع‌ترین علت آن شستشوی مقعد پس از دفع مدفوع از عقب به جلو است. این مشکل به خصوص در دختران دو تا ۶ سال بیشتر دیده می‌شود.
جهت درست شستشوی مقعد پس از اجابت مزاج در دختران از جلو به عقب است بدین ترتیب احتمال رسیدن باکتری‌های مقعد به واژن وجود ندارد.
از دید متخصص زنان سعادت آباد، یکی دیگر از عواملی که باعث عفونت واژن در دختران کوچک می‌شود عدم شستشوی کافی و خوب مقعد پس از دفع مدفوع است. به طور کلی عدم رعایت بهداشت هم در ایجاد عفونت واژن در دختران کوچک نقش دارد. در نظر بگیرید دختر کوچکی را که پس از دفع مدفوع دست خود را نشسته و در هنگام خارش ناحیه جنسی انگشت آلوده‌اش وارد ابتدای واژن می‌شود. وارد کردن انگشت به واژن در این حالت پاسخی به حس نیاز خارش محسوب می‌شود.
کودکان گاهی به هنگام بازی بخصوص گاهی در سرویس بهداشتی اسباب‌بازی یا دستمال توالت را در ابتدای واژن قرار می‌دهند. اگر این موارد آلوده باشند به راحتی می‌توانند باعث عفونت واژن در دختران شوند.
سوءاستفاده جنسی از دختران ممکن است با انتقال بیماری‌های مقاربتی و همچنین عفونت واژن همراه باشد.
برخی از انواع کرم‌های انگلی هم ممکن است باعث بروز عفونت واژن به‌ویژه در دختران کم سن باشند.

 

علل عفونت واژن در سن باروری

تغییرات هورمون‌های زنانه کمی پیش از پریود (عادت ناهیانه) و در هنگام آن و همچنین تغییرات هورمونی مشابه در طول مدت حاملگی خاصیت اسیدی واژن را کم می‌کند. استفاده مکرر از دوش واژینال (شستشوی واژن)، استفاده از مواد اسپرم کُش و مایع منی هم محیط واژن را از حالت اسیدی خارج می‌نمایند. همان گونه که در بخش های بالایی این مقاله گفتیم کاهش خاصیت اسیدی واژن باعث رشد باکتری‌های بیماری‌زا و بروز عفونت واژن می‌شود.
زنانی که از تامپون در هنگام پریود استفاده می‌کنند هم باید دقت کنند که اگر تامپون برای مدت بیش از زمان توصیه شده باقی بماند و تعویض نشود، به یک محیط کِشتِ گرم و مرطوب برای باکتری‌ها تبدیل می‌شود و احتمال بروز عفونت واژن را زیاد می‌کند.

 

علل عفونت واژن در زنان یائسه

پس از یائسگی، یکی از هورمون های زنانه به نام استروژن به شدت کاهش می یابد. کاهش سطح هورمون استروژن در خون باعث نازکی، خشکی و شکنندگی بیشتر دیواره واژن می‌شود. به همین دلیل امکان بروز ترک یا زخم و رشد باکتری ها و سایر عوامل بیماری زا در این محل ها بیشتر است.
از سوی دیگر با کاهش استروژن، میزان اسیدی بودن واژن هم کم می‌شود و در نتیجه، همه این تغییرات باعث افزایش احتمال عفونت واژن می‌شوند.
زنان سالخورده‌ای که دچار بی اختیاری ادرار هستند یا امکان بیرون آمدن از تخت را ندارند هم نمی توانند بهداشت ناحیه جنسی را به خوبی حفظ کنند و بیشتر از سایرین در معرض عفونت واژن قرار دانرد.

علائم عفونت واژن

علائم عفونت واژن به نوع عامل عفونی بستگی دارد. علائم شایع عفونت واژن عبارتند از:

• ترشحات غیرطبیعی از واژن؛ این ترشحات ممکن است سفید و پنیری شکل یا سفید و رقیق، سبز یا زرد و گاهی بدبو (مانند بوی ماهی)
• خارش یا سوزش درون و اطراف واژن
• احساس درد در هنگام فعالیت جنسی و نزدیکی
• احساس درد در حین دفع ادرار
• تکرر ادرار
• احساس درد در بخش پایینی شکم یا لگن
• خونریزی در فاصله بین دو نوبت پریود یا پس از نزدیکی
• برجستگی‌های گوشتی یا زخم در ناحیه ولوا

 

ترشحات واژن

داشتن مقداری ترشحات واژن برای همه زنان طبیعی، و حتی نشانه کارکرد درست واژن آنهاست. مقدار و رنگ این ترشحات با نوسانات هورمونی در طول سیکل ماهیانه تغییر می‌کند که این هم طبیعی است. بالا رفتن سن، مصرف قرص ضدحاملگی و حامله شدن هم باعث تغییراتی طبیعی در میزان و رنگ ترشحات واژن می‌شود.
به توصیه دکتر زنان خوب غرب تهران، گاهی اوقات استفاده از صابون‌ها یا شامپو‌های خاص، دوش واژینال (شستشوی واژن با محلول‌های آماده) و سایر محصولات بهداشتی مورد استفاده در ناحیه جنسی باعث التهاب در واژن شده، مقدار و رنگ ترشحات واژن را تغییر می‌دهد.
اما اگر تغییری در میزان یا رنگ ترشحات واژن رخ دهد که هیچ توجیه قابل قبولی برای ان وجود نداشته باشد و به خصوص اگر با علائم دیگر (که در بالا ذکر شد به‌ویژه خارش، قرمزی یا سوزش) همراه باشد، ممکن است علامت عفونت باشد و بهتر است در اسرع وقت به پزشک متخصص بیماری‌های زنان مراجعه کرد.
بوی ترشحات هم مهم است. گاهی تغییر بوی ترشحات واژن می‌تواند در تشخیص عامل عفونت واژن مفید باشد.
پیش از این هم گفتیم که گاهی پزشک متخصص زنان یک عفونت جنسی یعنی یک نوع بیماری مقاربتی را تشخیص می‌دهد. در این صورت، بهتر است از شریک جنسی خود هم بخواهیم که با مراجعه به پزشک متخصص اورولوژی (مجاری ادرار) نسبت به درمان خود اقدام کند یا در هنگام نزدیکی از یک وسیله محافظتی مانند کاندوم استفاده شود.

 

تشخیص عفونت واژن

گاهی پزشک متخصص بیماری های زنان می تواند از روی شرح حالی که ما برایش بیان می کنیم و پرسش‌هایی که خودش درباره علائم از ما می‌پرسد به تشخیص درست نزدیک شود. پزشک معالج به طور معمول برای اطمینان ما را معاینه می‌کند. دیدن خارج عضو تناسلی اطلاعات خوبی را درباره برخی بیماری‌ها در اختیار پزشک معالج قرار می‌دهد. پزشک متخصص بیماری‌های زنان سپس با استفاده از وسیله‌ای به نام اسپکولوم (speculum) با ظرافت واژن را باز می‌کند تا بتواند داخل آن را مشاهده و معاینه نماید.

پزشک می‌تواند در صورت نیاز با دسته چوبی بلند که در نوک آن ممکن است پنبه‎ای وجود داشته باشد (شبیه گوش پاک کن) نمونه‌ای از ترشحات یا سلول‌های واژن جمع‌آوری کند و برای ازمایشگاه بفرستد. آزمایشگاه بسته به نوع آزمایش درخواستی آنها را مورد بررسی زیر میکروسکوپ یا سایر تست‌های آزمایشگاهی قرار می‌دهد. همچنین انجام آزمایش آنالیز و گاهی کشت ادرار از موارد دیگری است که پزشک معالج ممکن است از ما درخواست نماید.
همچنین پزشک معالج ممکن است از این فرصت برای معاینه سایر اعضای تناسلی داخل لگن مانند تخمدان ها هم استفاده کند. بنابراین پزشک متخصص بیماری‌های زنان با دستی که دستکش دارد دو انگشت میانی را در واژن قرار می‌دهد و با دست دیگر بخش بیرونی و پایینی شکم را به سمت انگشت‌های خود با ملایمت فشار می‌دهد. در این معاینه وجود درد، به خصوص اگر با تب یا سایر عفونت‌ها همراه باشد تاثیر مهمی در تشخیص و درمان پزشک معالج می‌گذارد.

 

پرسش‌های پزشک هنگام ویزیت

برای رسیدن به تشخیص درست، پزشک پرسش‌هایی را مطرح می‌کند. هر چه پاسخ ما دقیق تر باشد پزشک راحت‌تر می تواند به تشخیص برسد. برخی از این پرسش‌ها عبارتند از:

• آیا برای کاهش علائم از کرم، محلول یا درمان خانگی خاصی استفاده کرده‌اید؟
• از چه زمانی متوجه تغییر در ترشحات واژن شدید؟
• آیا ترشحات غیرطبیعی با سوزش، خارش، درد یا زخم در ناحیه جنسی همراه بود؟
• بروز علائم عفونت واژن با پریود قبلی در چه فاصله زمانی اتفاق افتاد؟
• آیا ترشحات غیزطبیعی همیشه و هرروز هستند یا گاهی وجود دارد و گاهی وجود ندارد؟
• آیا پیش از این ترشحات غیرطبیعی مشابهی داشته‌اید؟ با درمان چه پاسخی گرفتید؟
• از چه روش‌هایی برای جلوگیری از بارداری استفاده کرده‌اید و هم اکنون از چه روشی استفاده می‌کنید؟
• آیا هنگام نزدیکی درد احساس می‌کنید؟
• آیا پیش از این هم سابقه ابتلا به عفونت واژن داشته‌اید؟
• آیا شریک جنسی شما هم علامت یا شکایتی در ناحیه جنسی خود دارد؟
در صورت شک کردن پزشک معالج به بیماری منتقل شونده از راه تماس جنسی، ممکن است پرسش‌های بیشتری از شما درباره شریک جنسی مطرح شود. علت این پرسش‌ها جلوگیری از گسترش بیماری و عود آن در آینده است. بنابراین بهتر است به این پرسش‌های پزشکی به درستی پاسخ بگوییم.

در بیشتر موارد، پزشک معالج در این مرحله متوجه شده است که آیا عفونت واژن وجود دارد و آیا ناشی از باکتری یا تریکومونا واژینالیس (نوعی انگل تک سلولی که از راه نزدیکی منتقل می‌شود) یا قارچ‌هاست. بدیهی است در صورت شک پزشک به تریکومونا در دختران کم سن احتمال سوئاستفاده جنسی مطرح است و شاید پرسش‌های بیشتر ادامه یابد.

 

عفونت باکتریایی واژن

اگر محیط واژن برای رشد و تکثیر نوعی از باکتری‌های بیماری‌زا آماده باشد، عفونت باکتریایی واژن رخ می‌دهد. عفونت باکتریایی شایع‌ترین نوع عفونت واژن است و جالب است بدانیم که نیمی از زنانی که به عفونت باکتریایی واژن مبتلا می‌شوند هیچ علامت و شکایتی ندارند.
زنی که به دنبال عفونت واژن باکتریایی دچار علائم می‌شود، به طور معمول از ترشحات بدبو و غلیظ به رنگ سفید تا خاکستری که بوی ماهی می‌دهد شکایت دارد.
بیشتر افراد مبتلا به عفونت واژن ناشی از باکتری سوزش، خارش یا آزردگی واژن را گزارش نمی‌کنند.
عفونت باکتریایی واژن یک بیماری منتقل شونده از راه نزدیکی جنسی نیست اما کسانی که به لحاظ جنسی فعال‌تر هستند یا به تازگی شریک جنسی خود را عوض کرده‌اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت باکتریایی واژن هستند.

 

عوامل خطرزای عفونت واژن باکتریایی

علاوه بر آنچه در بخش بالا گفتیم، عوامل زیر هم احتمال بروز عفونت باکتریایی واژن را بیشتر می‌کنند:

• استفاده از صابون‌های معطر، اسپری بهداشتی زنانه یا دوش واژینال مکرر
• داشتن آی یودی مسی (وسیله‌ای که داخل رحم قرار می‌گیرد و با کشتن اسپرم‌ها از حاملگی جلوگیری می‌کند)
• استعمال دخانیات شامل سیگار و قلیان

چه زمانی به پزشک متخصص بیماری‌های زنان مراجعه کنیم؟
با مشاهده ترشحات غیرطبیعی و دارای بوی بد بهتر است در اولین فرصت به پزشک متخصص زنان مراجعه کنیم.