آتروفی واژن چیست؟ علل، علائم و درمان آتروفی واژن

خشگی یا آتروفی واژن یکی از مشکلاتی است که زنان با کاهش سطح استروژن در بدن با آن مواجه می شوند در طبیب فارسی برای شما علل، علائم و درمان آتروفی واژن را آماده کرده ایم .

پس از دوران یائسگی و کاهش هورمون استروژن در ساختار و عملکرد واژن تغییراتی به وجود می آید . کاهش تولید استروژن بعد از دوره یائسگی سبب کاهش رطوبت و ضخامت موکوس محافظت کننده واژن و به دنبال آن کاهش لغزندگی و نازک شدن دیوارهای واژن می شود که به این حالت آتروفی واژن می گویند.

 

آتروفی واژن چیست؟ Vaginal atrophy

آتروفی واژن ( مهبل ) در واقع به نازک شدن و کوچک شدن ( جمع شدن ) بافت های جدار واژن و التهاب آن و کاهش لغزندگی واژن می گویند که دلیل آن کاهش میزان هورمون استروژن در خانم ها پس از یائسگی می باشد.

البته گاهی کاهش استروژن علتی به جز یائسگی مانند تغذیه کودک با شیر مادر و استفاده از داروهای کاهش دهنده استروژن دارد . با خشک و شکننده شدن بافت واژن ، واژن بیشتر مستعد التهاب و عفونت می شود و احتمال ابتلا به عفونت های واژینال و مشکلات ادراری ، دردناک شدن رابطه بیشتر می شود.

 

علائم آتروفی واژن

علائم آتروفی واژن عبارتند از :

نازک شدن دیواره های واژن
کوتاه شدن و تنگ شدن کانال واژن
خشکی واژن
سوزش و التهاب واژن و دردناک و قرمزی ناحیه واژن
لکه بینی پس از رابطه جنسی
احساس درد و ناراحتی در طی رابطه جنسی
مشکلات ادراری مانند احتیاج مکرر برای دفع ادرار، عفونت های ادراری مکرر و بی اختیاری ادرار
ترشح از مهبل
خارش
سوزش ادراری
خونریزی کم پس از مقاربت
کاهش نرمی مهبل در طول فعالیت جنسی
کوتاه و محکم شدن کانال واژن

علل ابتلا به آتروفی واژن

کاهش تولید استروژن سبب ایجاد سندرم GSM و نازک تر شدن ، خشک تر و شکننده تر شدن بافت واژن می شود . علائم و نشانه های GSM در طول سال های منتهی به یائسگی شروع شود و تا چند سال پس از آن نیز ادامه می یابد. علل کاهش سطح استروژن عبارت است از :

یائسگی
عمل جراحی برداشتن هر دو تخمدان (یائسگی ناشی از جراحی)
پرتودرمانی در ناحیه لگن برای درمان سرطان
شیمی درمانی برای درمان سرطان
درمان هورمونی سرطان پستان
درمان با داروهایی کاهش دهنده میزان استروژن در مبتلایان به فیبروم رحمی یا آندومتریوز
یائسگی زودهنگام که معمولا قبل از ۴۰ سالگی
استرس شدید
افسردگی
دیابت کنترل نشده
تشخیص آتروفی واژن :
پزشک بر اساس سن، علائم و سابقه پزشکی، احتمال ابتلا به آتروفی واژن را می دهد.

پزشک با پرسیدن سوالاتی مانند آیا دوران یائسگی اش آغاز شده است و آیا علائم یائسگی علائمی مانند (عدم وجود قاعدگی های منظم، تغییرات خلقی، گرگرفتگی، تعریق شبانه، اختلال در خواب شب) را تجربه می کند ، از فرد میانسال و پرسیدن سوالاتی مانند قرار داشتن دوران شیردهی یا داشتن قاعدگی های نامنظم و مصرف برخی داروها در فرد جوان علت کاهش استروژن و ابتلا به آتروفی واژن را تشخیص می دهد.

زمانی که پزشک به وجود آتروفی واژن مشکوک می شود ، برای تایید تشخیص، معاینه لگن را انجام می دهد تا علائم خشکی، قرمزی و نازک شدن بافت بررسی شود.

پزشک در صورتی که فرد یائسه بعد از نزدیکی دچار خونریزی گردد ، احتمال سرطان آندومتر (سرطان دیواره رحم) را بررسی و بیوپسی آندومتر انجام می دهد . در این روش،پزشک بخش کوچکی از بافت و دیواره رحم برمی دارد و در لابراتوآر بررسی می کند. ممکن است پزشک در این شرایط Pap test (پاپ اسمیر) را نیز انجام دهد.

اگر فرد دچار علائم ادراری باشد ، از او آزمایش ادارار گرفته می شود و ادرار او بررسی می شود.

همچنین ممکن است پزشک از فرد تست تعادل اسیدی بگیرد . در این تست برای بررسی تعادل اسیدی واژن ،نمونه ای از مایعات واژن جمع آوری می شود و کاغذ شاخص در درون واژن قرار می گیرد.

 

پیشگیری از آتروفی واژن

کاملا نمی توان از GSM پیشگیری کرد، اما برای کاهش علائم ناشی از آن می توان این راهکارها را پیش گرفت :

فعالیت های جنسی داشت زیرا فعالیت جنسی منظم باعث افزایش جریان خون و بهبود سلامت بافت واژن می شود.

برای جلوگیری از رابطه جنسی دردناک و برای مرطوب سازی بافت ها می توان از لوبریکانت های واژینال استفاده کرد.

سیگار را ترک نمود زیرا سیگار کشیدن سبب کاهش گردش خون و جلوگیری از رسیدن خون کافی به واژن می شود و مواد شیمیایی موجود در سیگار با استروژن طبیعی در بدن تداخل دارد و موجب کاهش آن می شود.

درمان آتروفی واژن
رایج ترین راه درمان آتروفی واژن این است که از داروهای تجویزی استروژن استفاده کنید . این داروها می توانند به شکل قرص ، کرم های موضعی و یا رینگ واژن مورد استفاده قرار بگیرند . این قرص ها مخصوصاً زمانی که به صورت مکمل پروژستین مصرف شوند ، مضر هستند. :زیرا استروژن زیاد خطر ابتلا به وضعیت های زیر را افزایش خواهد داد :

سرطان سینه
سرطان رحم
لخته شدن خون
سکته
حملات قلبی
جنون
درمان سندرم (GSM) در درجه اول انجام می شود :
استفاده از یک مرطوب کننده واژن برای بازگرداندن رطوبت به ناحیه واژن
استفاده از روان کننده تهیه شده بر پایه آب برای کاهش ناراحتی در طول مقاربت
استفاده از وازلین یا سایر محصولات تهیه شده بر پایه روغن
استفاده از کاندوم های روغنی

نکته : همزمان از روغن و کاندوم استفاده نکنید زیرا روغن می تواند کاندوم را پاره کند.

برخی علائم را نمی توان با روش های بالا بهبود داد و باید برای درمان از روش های زیر استفاده نمود:
کرم های موضعی (واژن) استروژن:

استروژن های موضعی واژینال سبب افزایش جریان خون شده و حتی از استروژن های خوراکی نیز بهتر عمل می کنند.

استروژن خوراکی:

استروژن خوراکی وارد سیستم بدن شما می شود بنابراین مشورت با پزشک قبل از استفاده از آن ها ضروری است.

استروژن موضعی :

در اشکال مختلف درمان استروژن واژینال مورد استفاده قرار می گیرد.

کرم های استروژن واژینال:

به مدت ۱ تا ۳ هفته در هنگام خواب با یک اپلیکاتور این کرم را مستقیم به واژن بمالید. بنابر نظر پزشک استفاده از این کرم ها ابتدا یک بار در روز و سپس یک تا سه بار در هفته می باشد. علائم با کرم نسبت به سایر اشکال استروژن واژینال، سریع تر بهبود می یابند.

حلقه های استروژن واژینال:

در این روش از یک حلقه نرم و انعطاف پذیر در بخش بالایی واژن استفاده می شود. حلقه میزان متناسبی استروژن آزاد می کند و نیاز دارد که هر ۳ ماه یک بار تعویض شود.

 

قرص های استروژن واژینال

قرص های استروژن واژینال را در این روش در مهبل (واژن) قرار می دهند . میزان مصرف این قرص ها به نظر پزشک بستگی دارد . روزی یک قرص در دو هفته اول و سپس دو بار در هفته های بعد

 

استروژن درمانی سیستمیک

برای درمان خشکی واژن همراه با گرگرفتگی متوسط یا شدید پزشک قرص، ژل یا حلقه استروژن توصیه می کند. استروژن، پروژسترون نیز در صورت برداشت رحم در برخی افراد تجویز می شود.

 

آتروفی واژن به همراه سرطان پستان

کاهش استروژن به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان و آندومتر مرتبط است .در صورت داشتن سابقه سرطان پستان و ابتلا به آتروفی واژن درمان های زیرموثر است :

از درمان غیر هورمونی مانند مرطوب کننده و روان کننده استفاده کنید.
اگر درمان غیر هورمونی علائم شما را بهبود نداد ، بعد از مشورت با متخصص سرطان (انکولوژیست)، از دوز پایین استروژن واژینال استفاده نمایید.
اگر سرطان پستان به هورمون حساس دارید ، استروژن درمانی سیستمیک توصیه نمی شود.
درمان به کمک تغییر در سبک زندگی
اگر در حال تجربه خشکی واژن یا تحریک آن هستید، ممکن است علائمتان به کمک روش های زیر بهبود پیدا کند :

از مرطوب کننده های واژن استفاده کنید.
در طول مقاربت از روان کننده های تهیه شده بر پایه آب استفاده کنید. این کار می تواند ناراحتی ایجاد شده در طول مقاربت را کاهش دهد.
سعی کنید در طول مقاربت بدن خود را بیشتر تحریک کنید. تحریک جنسی می تواند به کاهش علائم خشکی و یا سوزش کمک کند.
طب جایگزین
برخی از داروهای جایگزین نیز برای درمان خشکی واژن و سوزش همراه با یائسگی وجود دارد. اما تعداد کمی از این رویکردها، شواهد بالینی حمایت کننده دارند. طب مکمل و جایگزین در حال پیشرفت است و محققان در حال پژوهش بر روی تعیین فواید و خطرات درمان های مختلف جایگزین برای سندرم تناسلی ادراری یائسگی هستند.

بنابراین توصیه می شود قبل از مصرف هر نوع مکمل گیاهی یا رژیم غذایی برای علائم یائسگی یا آتروفی واژن، حتما با پزشک مشورت کنید. متخصصان سازمان غذا و دارو آمریکا معتقدند که همه گیاهان برای درمان آتروفی واژن مناسب نیستند. زیرا برخی از آن ها می توانند با داروهای مصرفی شما تداخل داشته و خطراتی را به وجود آورند.

 

عوامل خطر ابتلا به این اختلال

برخی عوامل می توانند به سندرم تناسلی ادراری یائسگی (GSM) کمک کنند. این عوامل عبارتند از :

سیگار کشیدن:

سیگار کشیدن با اثر گذاشتن بر روی گردش خون سبب می شوند واژن و بافت های دیگر اکسیژن کافی دریافت نکنند. همچنین سیگار سبب کاهش استروژن می شود و زنانی که سیگار مصرف می کنند، به یائسگی زودرس دچار می شوند.

نداشتن زایمان واژینال (طبیعی):

زنانی که زایمان واژینال داشته اند نسبت به زنانی که زایمان طبیعی نداشته باشند، کمتر به آتروفی واژن مبتلا می شوند.

نداشتن فعالیت جنسی:

فعالیت جنسی سبب افزایش جریان خون و الاستیکی شدن بافت های واژن می شود.

سوالات بیمار از پزشک
در زمان مراجعه به پزشک این سوالات را از پزشک بپرسید:

آیا یائسگی سبب بروز این علائم شده است؟
شرایط دیگری سبب بروز این علائم شده باشد؟
برای من چه گزینه های درمانی مناسب است؟
لازم است این روش درمانی را تا چه مدت ادامه دهم؟
این روش درمانی چه عوارض و خطراتی دارد؟
برای بهبود علائم و پیشگیری از بدتر شدن شرایط چه اقداماتی باید انجام داد؟
چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد؟
آتروفی واژینال یک اختلال شایع است پس اگر علائم آتروفی را دارید ، خجالت نکشید و احساس خجالت یا شرم نکنید. اگر این علائم را دارید به پزشک مراجعه نمایید :

اگر علایم اختلال شدید دارید به صورتی که زندگی روزمره تان دچار اختلال شده باشد.
اگر هنگام برقراری رابطه جنسی احساس درد دارید به طوری که دردها با استفاده از لوبریکانت های واژینال کاهش نیابد.
اگر دچار خونریزی، سوزش یا ترشح مایعات از مهبل هستید.
اگر تعریق شبانه و گُرگرفتگی دارید.
درمان های خانگی برای آتروفی واژن
استروژن واژنی به شکل کرم های موضعی و یا رینگ های واژنی خطر کم تری دارند اما هنوز می توانند عامل ایجاد بسیاری از مشکلات باشند .

زنانی که سابقه ابتلا به سرطان فیبروم های ادراری را دارند و بالای ۶۰ سال سن دارند ، نباید از درمان های استروژن برای این مشکلات استفاده کنند زیرا خطر اضافه وزن در آن ها بسیار افزایش پیدا می کند . اگر شما هم به این دسته از زنان تعلق دارید ، بهتر است که گزینه های دیگری را بررسی کنید که عوارض جانبی ندارند.

**نکته : قبل از استفاده از هر کدام از این راهکار های خانگی ، حتماً با پزشک درمانگر خود مشورت کنید تا مطمئن باشید که این راهکارها برای شما مناسب است.

ویتامین E
مطالعات نشان می دهد که ویتامین e می تواند در درمان آتروفی واژن موثر باشد . محققان اشاره می کنند که ویتامین E در بلند مدت نتایج بسیار موثری نسبت به کرم های موضعی دارند.

معمولاً این ویتامین را به صورت کرم های استروژن موضعی استفاده می کنند و گزینه عالی برای زنانی است که نمی توانند از هورمون درمانی به دلیل سابقه ابتلا به سرطان و یا دیگر عوامل استفاده کنند.

مرتبط : هدایای تبلیغاتی در اصفهان